Руханият

– Қабеке, тойға шақырды ма Сiздi?

– Қандай той?
– Абылай ханның 300 жылдық мерейтойы. Көкшетауда өтетiн...
– Шақырды. Осыдан төрт күн бұрын. Төрт күн бұрын да тойға шақыра ма? Ең кем дегенде екi ай бұрын шақыруы керек қой.
– Шақырушыға не дедiңiз?
– Бармаймын дедiм.
– Неге? Неге бармайсыз?
– Ықылассыз өткiзiп жатқан, онда да “птичка” үшiн өткiзiлiп жат­қан тойға баруға еш зауқым жоқ. Бiрiншiден, бұл той өте кешiктiрiлiп өткiзiлiп жатыр. Абылай хан 1711 жылы туған. Ресми түрде бекiтiл­генi де осы – 1711 жыл. Энциклопедияда да солай.
Жарайды, тойды 2011 жылы емес, биыл өткiзетiн-ақ болсын. Бiрақ, ол неге жетiм қыздың тойындай елеусiз, ықылассыз, облыс орталығында өткiзiлуi керек?! Биылғы жылды ерте бастан “Абылай хан жылы” деп жариялап, үгiт-насихат та кең түрде жүргiзiлуi керек емес пе едi.
“Абылайдың асында шаппағанда, атаңның басында шабасың ба?!” деген мәтелдi естiген боларсың?
– Естiдiк қой.
– Естiсең, мұның астарында “Абылай ханның асынан үлкен ас болмақ емес, ендi өнерiңдi, барыңды осындай үлкен ас, ұлы жиында көрсетпегенде қайда көрсетпек­сiң?!” деген мән-мағына жатыр. Бұдан ненi аңғаруға болады? Қазақтың Абылай ханды ерекше қадiрлегенiн, оның қайраткерлiгiн өте жоғары бағалағанын байқауға болады.
Қош делiк. Мiне, бiз сол күллi қазақ қадiрлеген ұлы тұлғаның 300 жылдық мерейтойын ықылассыз ғана өткiзбекпiз.
Жасыратын түк те жоқ, қазiргi күнi “Нағыз тарих бiзден басталады!” дегенге саятын бiр баянсыз, шолақ, келте түсiнiктi қалыптас­тыр­ғысы келетiндердi де байқап жүрмiн. Мұның бәрi бос әурешiлiк! Өткенге мұрын шүйiре қарау – жетесiздiктiң белгiсi. Мәдениет­сiздiктiң, парықсыздықтың белгiсi. Қазақ осылай, дәл осы күйiнде аспаннан аяғы салбырап түсе қалған жоқ. Қазақ мемлекетiнiң тарихы тым әрiде жатыр. Қазақ хандарының бiразы майданда, ұрыс даласында өлген. Мұндай сирек мысал, мұндай сирек дерек кез келген халықтың тарихынан табыла бер­мейдi.
Ендi Абылай ханға тоқтала ке­тейiн. Мен – Абылай хан туралы, оның айналасы туралы, Абылай ханды қоршаған қазақтың мүйiзi шаңырақтай батырлары туралы көркем шығармалар жазған адаммын. Шығарма жазу үшiн олардың тарихын, iс-әрекетiн, тiрлiгiн зерттейсiң. Сонда көзiм жеткен бiр нәрсе, Абылай ханның қазақ хал­қына сiңiрген еңбегi ұшан-теңiз.
Абылай хан 1754 жылы қазақ жерiн басқыншылардан толық азат еттi. 40 жылға созылған осы соғыс­ты өз басым “Отан соғысы” деп атап жүрмiн. Тарихшыларымыз осыны қабылдап-қалыптастырып жiберсе, тiптi жақсы болар едi. Қа­лай Отан соғысы демейсiң, бүгiнгi тiлмен айтқанда, бiздiң бес облыс (Шығыс Қазақстан облысы, Алматы облысы, Оңтүстiк Қазақстан облысы, Жамбыл облысы, Түркiстан Ташкентiмен қоса) жоң­ғардың атының тұяғының астында қалды. 1754 жылы Абылай хан қазақ жерiн жоңғарлардан толық тазартты. Ал ендi осыдан дәл бiр жыл кейiн, нақтылай айтсақ, 1755 жылы әйгiлi Маңшың өкiметi “Жоңғарларды жер бетiнен тып-типыл етiп құртамыз!” деп жойқын ша­буылға шықты. Жоңғарлар тоз-тоз болды. Ал егер сол жоң­ғарлар бұрынғыдай Қазақ жерiнде отыр­ғанда не болатын едi? Қытайлар жоңғарларды, өздерi айт­қандай, “жер бетiнен тып-типыл құртып жiберу үшiн” Қазақ жерiне де келетiн едi ғой. Сонан кейiн оларды қазақтар жоңғарлар сияқты қайта қуып жiбере алатын ба едi, жiбере алмайтын ба едi, бұл – өте күрделi сұрақ, қиын сұрақ.
Жалпы, тарихты жасайтын тұлғалар ғой. Абылай ханның айбынының, амал-айласының, сесi мен сұсының қаншалық екенiн, оның қайраткерлiк, ұйымдастырушылық қабiлетiнiң қаншалық екенiн мынадан да байқауға болады. Абылай хан өлгеннен кейiн 10 жылға жеткен жоқ, Оңтүстiк Қазақстанды Қоқан басып алды. Мына жақтан Ресей де қазақ жерiне қол сала бастады.
– Қазақтың көрiпкел ғұламасы Мәшһүр Жүсiп Көпеев “Батырда Қаракерей Қабанбайдан өткен батыр жоқ. Биде Үйсiн Төле биден өткен би жоқ!” дей келiп, қазақ хандарының iшiнде Абылай ханның еңбегiн айрықша биiк бағалайды. Тарихи деректер келтiре отырып. Мәш­һүр Жүсiп Көпеевтiң толық шығармалар жинағының 15 томы басылып шықты. Бұрындары Мәшһүр Жүсiп Көпеевтiң Абылай хан туралы айтқандары ғылыми айналымға түспей келiп едi, ендi түсетiн шығар...
– Қазақтың белгiлi адамдары, қазақтың ғұламалары мен тарихшы-ғалымдары былай тұрсын, Абылай ханды шет жұрттар да биiк бағалаған. Қытайдың, Ресейдiң тарихшылары бұл жөнiнде жазып қал­дыр­ған.
Қай бiр күнi, ә-ә-ә, ендi есiме түстi, Тәуелсiздiк күнi бiраз зиялылар бiздiң үйге телефон соғып, “Абылай ханның ескерткiшiне гүл қояйық” деп өтiнiш бiлдiрдi. Екiншi Алматы темiржол вокзалының алдындағы Абылай ханның ескерт­кiшiне келсем, 40-50 адам жиналып қалыпты. Алматының әдеби-мәдени зиялылары, Абылай ханның қазiргi ұрпақтары, тағы тағылар. Содан әлгi жерде жиын жасап, сөз сөйледiк. Тәуелсiздiк туралы айттық, Абылай хан туралы айттық. Әншейiнде өрiп жүретiн тележур­на­листердi көре алмадым. Сөйт­сем, осы жиынды ұйымдастырушылар бiреу емес, екеу емес, бес бiрдей телеарнаға телефон соғып, Абылай ханның ескерткiшiне гүл қоятынын ескертiп хабарлапты. Бiрақ бiрде-бiр телеарна төбе көрсетпедi. Неге? Өйткенi олар да жоғары жақтағылардың, билiкте­гiлердiң Абылай ханға қырын қарайтынын сезiп-бiлiп отыр. Содан кейiн қалай келедi?
– Қабеке, осы Сiзден көптен берi сұрайын деп жүрген бiр сауалым бар едi. Бiздiң ғалымдарымыз Абылай ханның сүйегiн тапты, бұл сүйектiң Абылай хандiкi екенiн “бұлтарт­пай дәлелдедi”, осы сүйек арқылы Абылай ханның жаңа портретiн жасады. Ғалымдарымыздың дәлелдеуiнше, Абылай ханның бойының биiктiгi 157 см екен, аузында бiр тiс жоқ, кемиек көрiнедi... Осы ғалымдарымыздың дәлелiн, болжамын, олардың зерттеуiн, тексеруiн, тiрлiгiн, әрекетiн өзiңiздiң әрiптес iнiңiз, қазақтың көрнектi жазушысы Тынымбай Нұрмағамбетов бүге-шiгесiне дейiн, егжей-тегжейлi жоққа шығарды. Бұл жөнiнде Т.Нұрмағамбетов бiр мақала, екi мақала емес, тұтас бiр кiтап жазды. Ол кiтап жарыққа да шықты. Т.Нұрмағамбетовтiң кi­табын зейiн қоя оқып шықтым. Шын мәнiнде, сүйек Абылай хандiкi емес секiлдi. Мұны жазушы ешбiр тарихшы, ешбiр ғалым, ешбiр зерттеушi уәж қайтара алмайтындай етiп дә­лелдеген. Дәлелдерi – нық, те­мiрдей. Және бұл мәселенi Т.Нұрмағамбетов өз тарапынан мейлiнше терең зерттеген.
Сүйек Абылай хандiкi болмаса, ғалымдарымыздың осындай асығыстыққа баратындай, елдi алдайтындай не бастарына зор күн туды?
– Табылған, зерттелген сүйек Абылай хандiкi емес. Басқа бiреудiң сүйегi қалай Абылайдiкi болады?! Мен бұл жөнiнде осы сүйектi Абылай хандiкi деп “дәлелдеп жүрген” ғалымдардың бетiне айтқам.
“Заманына қарай адамы” дейдi қазақ. Қазақтың хандарының бәрi шеттерiнен батыр болған. Әз Жәнiбек, Керей хан, Бұрындық хан, Қасым хан, Есiм хан, Хақназар хан, Тәуекел хан, Есiм хан, Салқам Жәңгiр... Мұның бәрi батыр! Өйт­кенi ол кезде батыр емес адам хан сайланбайтын. Хан болғың келе ме, мiндеттi түрде батыр болуың керек. Сондықтан да ханның тұқымдары, ханның ұрпақтары қаршадайынан бастап қылыштасу, семсерлесу, найзаласу, садақ тарту, шоқпар сiлтеу, айбалта жұмсау секiлдi жауынгерлiк амал-тәсiлдердi үйренуге кiрiскен. Оларды “оғлан” деген. Ал оғланға жауынгерлiк амал-тәсiлдi үйрететiн адамды “аталық” деген. “Аталық” дегенiмiз – ұстаз. Ол батыр болумен қатар, бiлiмдi, бiлiктi, сан қырлы болған.Оғланға оңай адам ұстаз болушы ма едi?! Абылайдың аталығы – Ораз. Ораз Абылайды жауынгерлiк амал-тәсiлдерге 7 жасынан үйрете бастаған. Қылыш жастанып өскен, қаршадайынан шынығып, ширап өскен бала ер жеткенде қалай ғана 157 см болады?
Тарихи деректерден белгiлi, оның үстiне Абылай – жекпе-жекке шыққан батыр. Қарсыласы – әйгiлi Шарыш ноян. Жоңғардың айтулы, iрiктi батыры. Шарышты шаншып түсiру үшiн де (Абылай Шарышты найзамен шаншып түсiрген) күш, қайрат, салмақ керек. Абылай ханның керемет алып адам болмауы әбден мүмкiн, бiрақ оның бойлы-сойлы болғанына күмән келтiрудiң еш ретi жоқ. Егер жаңылмасам, Үмбетей жырау болуы керек, Абылай ханның егде тартып, қартай­ған шағын тiлге тиек ете келiп, “кебеже қарын, кең құрсақ” дейдi. Бойы 157 см. адам “кебеже қарын, кең құрсақ” бола алмайды. Дене бiтiмi мол пiшiлген адам ғана “кебеже қарын, кең құрсақ” бола алады. Үмбетей – Абылай ханды өз көзi­мен көрген адам.
– Осы сөзiңiзден шығады, бiздiң көбiмiз Қарғабойлы Қазтуғанды шағын денелi, қолтоқпақтай ғана адам болған деп түсiнемiз. Қарғабойлы Қазтуған әрi ақын, әрi батыр болған адам ғой. Соңғы кездерi айтылып жүр, Ноғайлыда “қарға”, “қарғабойлы” деген рулар болыпты. “Қаракерей Қабанбай” деген сияқты Қарғабойлы да Қазтуғанның руы көрiнедi...
Тiптi Абылай ханды қойып, бергi Сырым батырдың заманын алайықшы. Сырым батыр әрi би де болған ғой. Сырым билiк айтқан кезде билiкке көнгiсi келмей қыңыратқығандарды тақымына басып, сабап-сабап алады екен.

Рахат Жақсыбай – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің, Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университетінің түлегі. 2012 жылы халықаралық «Шабыт» фестивалінің Гран-при иегері атанса, 2014 Мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының лауреаты болды. 

ҚР Президентінің «Болашақ» халықаралық бағдарламасының стипендианты. Қазіргі таңда «Хабар» агенттігі» АҚ арнайы жобалар қызметінің жетекшісі.

 

– Басқа мамандық иесінің жур­налистикаға бет бұру себебі неде?

 – Журналистика факультетінде оқымасам да, масс-медиадан алыс болмадым: оқушы кезімде теле­ар­наның ішкі асханасымен, газеттің редакциясымен таныс болсам, сту­денттік кезде 1-курстан «Хабар­дың» жобаларына, атап айтқанда, «Азамат» жастар бағдарламасына араластым. 

Жалпы, қалам-қағазға жа­қын­дығым мектеп қабырғасында бас­талды. Сол кезде өңірлік басы­лым­дарға шағын жазбаларым жарық көре бастаған еді. Ал Респуб­ли­калық арнаның ұжымына қо­сылуыма негіз қалаған – «Азамат» жастар клубы. Содан бері «Хабар» арнасы – кәдімгі қызметтік қара шаңырағыма айналды десем де болғандай. Елбасының барлық бастамаларын ақпараттық алаңда жариялап, ел-жұртқа жеткізетін, қолдау білдіретін, мемлекеттік саясаттың идеология саласындағы құрамдас бөлігіне айналған арнада қызмет ететінімді, осы арқылы мемлекеттің ісіне мүмкіндігіміз келгенше, үлес қосуымызды лайықты іс деп білемін. Сондай-ақ «Хабар» ҚР Президентінің «Бола­шақ» бағдарламасына (БАҚ ре­дак­циясы қызметкерлеріне арнал­ған санатына) қатысуға рұқсат берді, бұйыртса, британ жоғарғы білім мектебінің тәжірибесімен танысуға мүмкіндік алып отырмын.

– Жобалардың атын ауыстыр­ғанымен, кейде заты сол күйінде қалады. Сонда оның атын ауыстыру қаншалықты тиімді, оны ауыстыру не үшін керек деп ойлайсыз?

– Ойыңызды түсіндім. Сұра­ғы­ңыз уақытында «Сонымен, со­лай дейік» деп аталған жобаның «Біз» деп өзгеруіне қатысты болса керек. Мұны кәдімгі телевизиялық заң­дылық деп қана қабылдау керек. Бұл ұжым мен басшылықтың ортақ шешімінен туындаған өзгеріс болатын. Өзгеріс нәтижесінде, тек аты ауысып қана қойған жоқ, фор­матына да, яки затына да өзгеріс енгізілді емес пе? 

Тележүргізуші ретінде танымал болуым «Сонымен, солай дейік», «Біз» ток-шоулары десек, аптасына бес мәрте көрерменмен қауышатын жобада тұрмыстық мәселелерден бастап, ұлттың сапасына тікелей қатысы бар – оқулық, мемлекеттік тіл мәртебесі, ұл мен қыз тәрбиесі, отбасылық құндылықтар, ұлттық дәстүр тақырыптары, мемлекеттік органдар жүзеге асырып жатқан бағдарламалар мен концепция­лардың артық-кем тұсына дейінгі аралықта жүздеген хабардың шығуына атсалыстық. Ток-шоу жанры – жүргізуші-модератордың ғана емес, ондаған адамнан тұра­тын ұжымның да еңбегі. Сон­дықтан ұжым болып, қоғамдағы ең маңызды, өзекті тақырыптарды шығара алдық деп айтуға негіз бар. 

– Хабар дайындау барысында сан түрлі тағдыр иелерімен жүзде­судің сәті түскен болар. Өзіңіздің араласуыңызбен дайындалған бағ­дарламалар арасынан кейіпке­рі­ңіздің өміріне сәтті әсер еткен ха­барды атай аласыз ба? 

– Бағдарламада жұмыссыз жастың жұмысқа шақырту алған, мүмкіндігі шектеулі жанның өз мәселесін назарға алуға уәде алған, тағы бір қонағымыздың оқу мәселесін шешуге мүмкіндік тапқан, қала тұрғындарының үй сапасына байланысты әкімшілік тарапынан көңіл бөлінуге қолы жеткен нәтижелері болған хабар­лар болды. Тараздық екі қолы болмаса да, қыздарын сабырмен тәрбиелеп отырған Анардың, ар­бада отырса да, аузымен қалам тістеп, жыр жазатын қызылордалық Нұрмұхаммедтің, жарының мүге­дектігіне қарамастан, жұп құрған бірнеше шаңырақ иелерінің, жыл сайын қатары селдіреп бара жатқан соғыс және тыл ардагері ата-әже­леріміздің өмір жолына арнал­ған хабарлар – ол кісілердің өздеріне және көрерменге қалай әсер еткенін білмедім, жүргізуші ретінде өзіме үлкен әсер еткен, мотивация бергені рас. 

Ток-шоу жанрындағы хабар­дың негізгі мақсаты – қоғамдық пікір қалыптастыру, қандайда бір жағдайға қоғамның назарын ау­даруына үлес қосу деп білемін. Мұ­нан да маңыздысы, мәселен, мүм­кіндігі шектеулі жандардың мә­селесі көтерілгенде – олардың бұл қоғамнан тыс емес екендігін, олар­дың да толыққанды осы қоғам азаматтары екендігін дәйектеп, хабарға қатыстыру арқылы демеу бердік деп ойлаймын. Бұл, әрине, қуантады.

– Бүгінгі тележурналист ізден­бейтін секілді көрінеді. Олар тек алдын ала бекітілген дайын жобамен жұмыс істейтін секілді. Әлде өзі де жаңа жоба ұсына ала ма? Сіз арнаға қандай жағымды жаңалық енгізе алдыңыз? 

– Сауал телеарнаға жекелеген дербес жобаларды ұсыну жайында болса, оның өзіне тән кезеңдері бар: ұсынылатын жоба талаптарға сай қағазға түсуі керек, мүмкіндік болса, пилоттық бір санын әзірлеп ұсыну, оның техникалық, кадрлық ресурстарды талап етуі, бәрі-бәрі ескерілгені жөн. Ұсынған жобаңыз маңызды болса және осы процес­терге шыдамдылық таныта алса­ңыз, жобаны жүзеге асыруға мүмкіндік бар. 

Ал сұрақ циклдық жобаларға тақырыптық ұсыныстар беру туралы болса, оның қиындығы жоқ. Шығармашылық ұжым жина­лысында, ұжымның кез келген өкілі тақырып, кейіпкер, айдарлар бойынша ұсыныс бере алады, қолдау тапса, оны шығаруға әбден болады. 

Қазіргі қызметіме дейін 2 жыл мерзім Бағдарламалар өндірісі дирекциясының бас редакторы ретінде, дирекция әзірлеген онда­ған циклдық жоба мен тағы да он­даған арнайы жоба, деректі фильмдердің мазмұны мен идеоло­гиясына, тақырыбы мен бағытына тікелей атсалыстым, қалай дегенде де, сапалы болуына азды-көпті үлесімді қосқан сияқтымын.

– Жаңалықты дұрыс пайдалана алмаған жағдайда сәтсіздікке ұшы­райтыны белгілі. Аутсорсинг тәсілін біздің қазақстандық арналар неге толыққанды алып кете алмай отыр деп ойлайсыз? Не кедергі?

– Білуімше, қазір респуб­ликалық арналардың, мемлекеттік және жекеменшік телеарналар­­дың эфирлік бағдарламаларының бі­раз бөлігі – аутсорсингтік компа­ния­лардың өнімдері. Жаңа қатынастар болғандықтан, оның өзіне тән қиын­дықтары да болатыны түсі­нікті. Мойындау керек, жекелеген аутсорсингтік өнімдерде олқы­лықтар орын алып жатқан болар, алайда сапалы контентімен та­бысқа жеткен студия-компаниялар да бар. Меніңше, мұнда теле­ком­пания мен аутсорсер арасын­дағы шарттар мен міндеттемелерді бұ­дан да терең, нақтылай түсу қажет. Сонда аутсорсер әзірлейтін тележобалардың идеологиялық, техникалық және сапалық та­лаптарға сәйкестік коэффициенті арта түспек.

– Аға толқынның бойындағы қандай қасиеттерді ардақ тұтасыз, өзіңізден кейінгі буынның сүйсін­е­тін ерекшеліктері қандай? 

– Біз сондай бір шүкірлік етер жайлы кезеңде өмір сүріп жатырмыз. Тұрмыстың тауқыметі мен қаржылық қиындықтарды бастан кешіп жатқандар қазір де бар, алайда жас буынның мүм­кіндіктер диапазоны аға буынға қарағанда кең. Аса үлкен ауырт­палық көрмегеніміз, аста-төк қол-жетімділіктер «ауырдың үсті, жеңілдің астымен» жүруге жағдай жасады, мүмкіндік берді. Қиын­дықтарға иммунитетіміз аға буын сияқты емес. Сондықтан әртүрлі формациялар мен кезеңдерді бастан кешкен аға буынның тө­зімділік, шыдамдылық қасиеттерін жоғары бағалаймын. Өзіме, заман­дас-қатарластарыма осы қасиет жетісе бермейді.

Екінші жағынан, із басқан замандастарымыздың жаңа тех­нологияларды едел-жедел меңге­ріп, тіл қатарын байытуға, жақ­сылыққа үлес қосуға, материалды және рухани қамын қатар алып жүруге талпынысы сүйсінтеді. 

– Эфирге шығу – зор жауап­кершілікпен қоса, үлкен міндет жүк­тейтін қызмет. Сенім артқан жұрттың көңілінен шықтым деп ойлай­сыз ба? 

– Дұрыс айтасыз, бұқаралық ақпарат құралдарында қызмет істеу – үлкен жауапкершілік. Асханада, қалтарыста айтылған сөздің әсері сол жиында бас қосқан адамдарға ғана жетуі мүмкін. Масс-медиа, оның ішінде, телевизиядағы ауыз­дан шыққан сөз кәдімгідей «отыз рулы елге тарайды». Жақ­сылыққа үн қосқан сөз болса жақсы, ал адамдардың ішкі наразылықтарын арттыратын, тұлға мен тұлға, ауыл мен ауыл, халық пен халық арасына сына қағатын сөз болса ше? Барлық көрерменнің көңілінен шығу мүмкін емес те шығар. «Кө­ңілден шығасыңды» да, «шық­пай­сыңды» да естідім. Қалай бол­ғанда да, эфирдегі жұмысымда барынша жөнді ақпаратты жеткізуге ты­рыстым. Эфирден қазір ғана кет­кенде, ел көзтаныс деп танып-білуі мүмкін, ал елдің жадында ұзақ уақыт жағымды образда қалуың біраз уақыттан кейін анықталады.

Эфирге шығар алдында мін­детті түрде қобалжу болады. Ме­­ніңше, монтаж жасай алу мүмкін­дігін біле тұра, бұл барлық те­ле­­жүргізуші басынан өтетін жайт. Бір оператор алдында те­левизия тілімен айтқанда, стен­дап жасауға қарағанда (мұндай тәжірибеден 6-сыныпта өткенмін), студиядағы жиналған жүздеген адамның алдында, 6-7 камера бақылауында ток-шоу жанрында бағдарлама жазу, әрине, қиын. Тәжірибе деген де осы шығар – бірте-бірте үйренесің. Тікелей эфир жанрында да осылай – алғашқы эфирге қосылған сәтте, қобалжуың мүмкін, әрі қарай бәрі өзі ретке түседі

– Әр кезең журналистикасы өз уақытына қызмет ететіні рас. Бұл ретте бүгінгі қазақ тележурналис­тикасы өз міндетін қалай атқаруда?

– Әр уақытқа сай, журналис­тиканың түпкі миссиясы өзгер­мейді, формасы өзгеріске ұшырап отырған. Ақпарат ағыны қазір өте үлкен жылдамдыққа ие, әлеуметтік желі, мобильді құрылғылар – ақ­паратты жедел таратушының рөлін алып алды. Сондықтан заманауи журналистикада нейтралитеттен гөрі, жанашырлық позиция біл­ді­рудің, жай ақпарат беруден гөрі, сараптап, талдап берудің маңызы артып келеді. Осы себепті жур­налист – өзінің елі, өзінің орта­сында орын алып жатқан оқиғаға сырттан баға беруші ғана емес, сол шаруаның дұрыс шешімін табуына жанашыр адам болуы және мате­риалында осы позициясы көрініп тұруы тиіс деп білемін. Сонымен бірге жан-жақтылық, жаңа техно­логия мүмкіндіктерін игеру, тіл үйренуге, жаңа білім алуға тырысу – қазақ журналис­тикасының өз міндетін тиісті дәрежеде атқаруына септігін тигізетіні даусыз. 

– Эфирде бүгінгі қоғамдағы ең өзекті мәселелер толықтай қамты­лып жатыр деп айтуға негіз бар ма?

– Қандайда бір масс-медианың өзіне тән ішкі-сыртқы талаптары болады және оған түсіністікпен қарау керек. Мемлекеттік арна, ең алдымен, сенімді, ресми ақпарға жүгінеді және кейбір жекеменшік арналардың өкілдері сияқты арзан, ақпараты толық тексерілмеген фактілерден сенсация қуулар жасай алмайды. Жалпы, кез келген арна түймедейді түйедей ету мен сыңаржақ ақпарды, өзінің рейтинг жинауына қолданбағаны абзал. 

Осы шарттарды сақтай оты­рып, мемлекеттік бұқаралық ақпа­рат құралдары қоғамдағы күрделі, өзекті проблемаларды көтеріп, шешімін табуына септігін тигізіп жүр. Негізі бұл қағида – масс-медиа­ның профессионалы немесе профессионал болуға ұмтылған барлық өкілінің ортақ кәсібилік өлшемі болуы тиіс. 

 Сұхбаттасқан Ұлбосын АЙТӨЛЕН Дереккөзі

Page 7 of 7

Біз туралы

Бас редактор: Байтусов Нуржан Мейзханович   

Тілшілер:  Сарсенбина Анар Қабдуалиқызы

Тілшілер: Рақымбекқызы Тоғжан 

Компьютерде теруші: Дукенбаева Баян 

 

 

Сайт материалдарымызды пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті.

Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін.

Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Соңғы жаңалықтар