АУЫЛЫ БАЛУАН ҰЛЫН АРДАҚТАДЫ

Автор 

Азаматқа  құрмет

                                         

                                      

Ежелден мәдениет пен өнердің туын биік ұстап, тау тұлғалары мен саңлақтарын  ардақтай білетін  Шыңғыстау төрінде дүбірлі додалар толастаған емес.  Соның бір айғағы, Көкбай ауылы дүркіретіп той өткізіп, ұлан-асыр ас беріп, мерекелік шараларды өз мәнінде өткізіп  жататын берекелі, ынтымақты ауыл. Жақында, 8 наурыз күні  мерейлі тойдың құрметіне орай өткізілген осындай айтулы шараның куәсі болдық.

                        Көптің назары Көкбайда

Мәдениет үйінің кең залында халық мол жиналыпты. Ине шаншарға орын жоқ. «Ауылына қарап азаматын таны» дегендей, Көкбай ауылының тайлы-таяғы қалмай жиылған  кең залды  той иесі Нұрлан Әзімбаевтың алыстан ат арытып келген ет жақын туыстары мен қоса дос –жарандары, шәкірттері де толықтырыпты. «Сүйер ұлың болса сен сүй, сүйінерге жарар ол» демекші, осынау дүбірлі шара иесінің  ауыл үшін қаншалықты қадірлі  тұлға екендігін осыдан-ақ шамалай беріңіз.

 Бұл күні  Көкбай ауылындағы көптеген көкөрімдердің спортшы болсам деген ақ арманына желкен, талпынысына түрткі болған ауыл азаматы, еңселі 50 жасты еңсеріп отырған, қазақ күресінен спорт шебері, білікті бапкер, ұстаз Әзімбаев  Нұрлан Мәнәуұлы атында қазақ күресінен турнир  ұйымдастырылып өткізілді. Жарыстың жоғары деңгейде өтуіне мұрындық болған спорт мектебінің қазақ күресінен І-дәрежелі жаттықтырушысы, турнир иесінің шәкірті  Думан Шәкебайұлының  ұйымдастыру барысындағы тындырымды еңбегін айта кеткен жөн көрдік.  

Тұңғыш рет қолға алынып отырған аудан көлеміндегі осынау додаға Нұрлан Мәнәуұлының абыройын асқақтатып, жер-жерден қаншама айтулы азаматтар шақырылыпты. Ал, осынау әсем кешті жүргізуді мектептің ұстазы Жанар  Мұқажанова қолға алыпты.  

Ежелден өнерге бай Көкбай жері ән мен жырдан әсте  кенде емес. Той иесіне, ауылының  сүйікті ұлдарына арнап жыр маржанын төгілткен Балықбаев Сақан ағамыз бен Мейіз Тақанова ұстаз, әсем әннен сыбаға тартқан Асқар Мұсамағамбетов, қазақы дәстүрмен шашу шашқан Қадырова Айтбүбі ұстаз да  ата салттың қадірін білген парасатты жандар екендіктерін көрсетті.   

Осылайша, еліміздің Әнұраны аспандаған сәт те туып, ортаға осы жарыстың бас төрешісі, Қазақстан Республикасының құрметті спорт қайраткері, Қазақ күресінен жоғарғы дәрежедегі төреші Төлеубаев Бейсен Абдрахманұлы бастаған жарыс төрешілері мен жарысқа қатысушы палуандар шақырылып, салтанатпен халыққа таныстырылды. Бұл ретте айтпағымыз, осынау жарыстың  басы-қасында басқарып жүрген  Бейсен ағаның алатын орны ерекше. Той - иесімен салтанатты. Дүбірлі доданың иесі, бақытты отбасының тірегі Нұрлан Мәнәуұлы зор құрметпен  жанұясымен  ортаға шақырылған соң  ауыл әкімі Шәріпқазы Санбайұлы мен  мен аудан орталығынан келген басшы азаматтар, аудандық білім бөлімінің бастығы Мақсат Нұрсұлтанұлы, аудандық спорт мектебінің директоры Қалиев Қуат Барысұлы ақжарма лебіздерін білдіріп, сый-сияпаттарын табыстады.

Әсіресе, кіл мықтылар жиналған жарысқа Шығыс Қазақстан облысы Қазақ күресі федерациясының вице президенті Амантай Қазымұлының келуі абайлықтар үшін биік мәртебе болды. Құрметті қонақтар қатарында ҚР құрметті спорт қайраткері, ҚР еңбегі сіңген жаттықтырушы Қоржыкенов Серік Сапаұлы, Қазақстанның бірнеше дүркін түйе палуаны, Абайдың 150 жылдық мерейтойының бас палуаны Оралбеков Жәнібек, ҚР еңбегі сіңген жаттықтырушы, Халықаралық дәрежедегі төреші Тұрсынов Шыңғыс Бейсенұлы, Әлем кубогының жеңімпазы, халықаралық дәрежедегі спорт шебері Шаймарданов Зекен, спорт шебері Сағымбеков Қайырбек,  Семей қаласындағы Медициналық Университеттің дене тәрбиесі кафедрасының меңгерушісі Мырзабосынов Ербол, той иесінің досы Сүлейменов Қанат, КСРО спорт шебері Тұрашев Дәулет, спорт шебері Оразалин Шаған, Жұмасиянов Бегалы, Семей педагогикалық институтында өзімен бірге қызмет жасаған әріптестері, жоғары дәрежедегі төреші Жармұханбетов Қайрат, шығыстың шымыр ұлдары Айбек Нұғымаров пен Мұхит Тұрсыновтар арнайы келіпті. Сондай-ақ ауданның спорт ардагерлері, ауданның мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімінің бастығы Еркебұлан Сағындықов бастаған мамандар,  Нұрлан Мәнәуұлының шәкірттері Жакупов Серік, Бекілов Қуаныш та бар. Осы ауылдың тумалары Юзат Шахантаев, Әлімбеков Тілеш, Ығылманов Самалбек тағы бірқатар азаматтар Әзімбаев Нұрланның қуанышына ортақтаса келіпті.  

                                                              Өмір өрнектері

Жарысқа әр ауылдан жиыны 176 бала қатысты. Боз кілемде белдескен жас балуандар осындай тәлімі мол шарадан патриоттық рух алатыны хақ. Алдыңғы толқын ағаларына ұқсап баққан шымыр ұландардың кімнің жүлдесі үшін өткізіліп жатқан дода екендігіне де аса мән бере қарап, қалайда жеңіске жетсем деген құлшынысы арта түссе, жеңімпаз болған уақытта кеудесін қуаныш кернеп, кейін өсе келе «мына бір медальды Көкбай ауылының тумасы, қазақ күресінен спорт шебері, ұстаз Әзімбаев Нұрлан ағаның 50 жасына орай өткізілген жарыста алдым» деп масаттана айтпасына кім кепіл?! Міне, осыдан барып ауылдан шыққан  спортшы  азаматқа деген ыстық ықылас, ниет, құрмет туындамай ма?   Иә, біз білетін Нұрлан Мәнәуұлы жайлы айтып өтсек артық болмас дейміз. Әзімбаев Нұрлан Мәнәуұлы 1967 жылы 8 наурызда осы Мұқыр ауылында дүниеге келген. 1974 жылы мектеп табалдырығын аттап, 1984 жылы тәмамдады. Нұрланның ұлттық спортқа деген қызғушылығы міне, осы тұста  17 жасында басталған. Сол жылы Семей педагогикалық институтының дене тәрбиесі факультетіне оқуға түсіп, 1990 жылы бітіріп шықты. Арасында 1986-1988 жылдары кеңес әскері қатарында болып өзінің азаматтық борышын өтеп қайтты.

Ал спорт әлеміндегі өзіндік өрнегі тіптен ерекше. Алғаш Көлембай Әлімбековтің тәрбиесінде болып 1982-1983 жылдары бокстан аудандық жарыстардың жүлдегері атанды. 1985-1986 жылдан бастап қазақ күресі және самбомен айналыса бастайды. Соның нәтижесінде қазақша күрестен аудандық, облыстық жарыстардың жеңімпазы атанады. 1986 жылы Жастар арасындағы самбодан Шымкент қаласында өткен Қазақстан жастар біріншілігінде 2-ші орын алып, спорт шеберлігіне  кандидат болды. Ал 1991 жылы Жақия Шайжүнісов атындағы турнирде 2-ші орын иеленіп, спорт шеберлігін қорғады. Ең бірінші Қазақстанның спорт шебері атағын жеңіп алды.

Сонымен қатар, 1993 жылы Мамай атамыздың 300 жылдық мерейтойында өгіз палуан атанды. Еңбек жолын Семей қаласындағы спорт мектебінде самбо күресінен жаттықтырушы болып бастаған. 2002 жылы өзінің туып-өскен жері Көкбай ауылында дене тәрбиесі мұғалімі және жаттықтырушы болып қызметін жалғастырады. Шәкірт тәрбиелеп, жас ұрпақты спортқа баулыды. Шәкірті Сағымбеков Қайырбек самбодан, қазақша күрестен спорт шебері атанды. Облыстық жарыстардың, Қазақстан чемпионаттарының жеңімпазы. «Ұстаздан шәкірт озар деген» осы емес пе?! Нұрлан Әзімбаевтың көптеген шәкірттері бүгінде  ұстаз жолын жалғастырып, еліне елеулі қызмет атқарып жүр. Ұстаз жемісі - шәкірт жеңісі екені хақ. Өзі тәрбиелеген шәкірттерін мақтан тұтатын ұстаз мерейі қашанда нұрлы. Бізге берген сұхбатында Жакупов Серік, Байғұрманов Досжан, Мұратов Қуаныш, Акемев Шыңғыс, Ылдыбаев Қуат, Шәкерғалиев Біржан, Садықов Нұрлан, Біржан сынды  шәкірттерінің атын тізбелеген ұстаз бүгінде олардың жеткен жетістіктеріне қуанып, өзінің жемісін, маңдай тер еңбегін сезінгендей.

Десекте, ағамыз көпке дейін спорттан қол үзген жоқ. Мәселен, 2008 жылы Қостанай қаласында ардагерлер арасында қазақша күрестен Қазақстан спартакиадасында қола медальды жеңіп алады.  2010 жылға дейін Семей педагогикалық институтында дене тәрбиесі кафедрасында аға оқытушы болып абыройлы  қызмет атқарған ол бүгінде денсаулығына байланысты  үйде, Семей қаласында тұрады.

Қашанда сағынып келгенде  құшағын айқара ашатын туған ауылы, өзінің ісін жалғар қаншама ізбасар  шәкірттері, қиналғанда да қуанышта да әрдайым қасынан табылатын жан жары, әкелейтін ұрпағы, қолтығынан демейтін туған-туыстары, сыйлас дос-жарандары бар 50 жасты еңсеріп отырған Нұрлан Әзімбаевты бақытты жан десек те болады. Жары Гүлнара Семей қаласындағы №32 орта мектебінде физика пәнінің мұғалімі. «Әке - асқар тау, ана-жағасындағы бұлақ, бала - бейкейдегі құрақ» демей ме, жары екеуі үш баланы аялап, бағып өсірді. Үлкен қыздары Еркежан тұрмыста. Алматы қаласында психолог маманы. Одан кейінгі қызы Аяулы Алматыда спорт және туризм академиясының ІІ-курс студенті, кенжелері Серікбек атты ұлдары Алматыда Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің І-курс студенті.

«Жігітке жетпіс жеті өнер де аз» демекші, Нұрлан ағамыз спортқа да өнерге де жақын. Домбыра, гитара аспабын еркін меңгергендігін, шебер ойнайтынын да байқадық.     

                                             «Күш атасын танымас»

 Қазақ күресінен спорт шебері, ұстаз Әзімбаев Нұрлан Мәнәуұлының атындағы турнирге жиыны әр ауылдан келген, жалпы саны 176 палуан бақ сынады. Ұлттық спорттың жанашырлары да, жанкүйерлері де осы ауылдан табылды. Боз кілемде 23 келі салмақтан бастап 73 келі салмақтан жоғарыға дейінгі палуандар күш сынасты. Әсіресе, спортқа деген ынтасы зор талапты кішкентай  ұландардың әдіс-тәсілдері дүйім жұртты тәнті етті. 

Той иесі Нұрлан Әзімбаевтың  өзі  де  спортқа бала кезден әуес болыпты. 7 жасынан коньки теуіп өскен ауыл баласы 4 сынып оқып жүргенде допты хоккейден өткен аудандық жарыста «Үздік шабуылшы» атанып, Мақтау қағазымен маратталған. Ал 8-9 сыныпта бокстан өткен жарыста да жеңімпаз атанған ол боз кілемдегі белдесуден балалық шаққа бір сәт саяхат жасап, спортқа даңғыл  жол балалық кезден бастау алатынын  алға тартты. Осылайша, таңертеңнен кешқұрымға созылған дүбірлі дода нәтижелі жеңістермен тәмамдалды.

Жарыс қорытындысы бойынша жеңіс тұғырынан табылған тоқсаннан астам  палуанның аты-жөндерін бір мақалаға сыйғызу мүмкін болмағандықтан, жүлделі І орынды иеленген жеңімпаздарды ғана атап өткенді жөн көрдік.

Сонымен, 2005-2007 жылы туған жас палуандар  арасында 23 келі салмақ дәрежесі бойынша І орынды Абай мектеп-лицейінің оқушысы Медетбеков Елнұр иеленсе, 26 келі салмақ бойынша Көкбай орта мектебінің оқушысы Ә. Жұмахунов, 29 келі салмақ дәрежесі бойынша Медеу орта мектебінен Б. Сүлейменов, 32 келі салмақта көкбайлық Ұ.Абзалұлы, 35 келі салмақта көкбайлық   Л.Амантаев, 38 келі салмақта  Қарауыл гимназиясының оқушысы Б.Бауыржанов, 42 келі салмақта Абай  мектеп-лицейінің оқушысы Б.Мақсұтов І орынды қанжығаларына байлады. Ал,  2002-2004 жылы туған  15-17 жастағы палуандар  арасында 29 келі салмақ дәрежесінде І орын  иеленген  Көкбай орта мектебінің оқушысы Е.Тілеуғалиұлы жеңімпаз атанса, 32 келі салмақта Әуезов орта мектебінен А.Сайлауханов, 35 келі салмақта да қасқабұлақтық А.Айдынғали, 38 келі салмақта да Әуезов орта мектебінен Б.Төлеукиннің І орынды жеңіп алуы жақсы дайындықпен келгендіктерін аңғартты. 42 салмақта І орынды лицейлік Қ.Рахатұлы, 46 келі салмақта І орынды көкбайлық Е.Ерланұлы, 50 келі салмақта Іорынды Е.Орынбеков, 55 келі салмақта Бекбосынов орта мектебінен  Е.Қанатбекұлы, 60 келі салмақ бойынша М.Әуезов орта мектебінен М.Шалабаев, 66 келі салмақ бойынша көкбайлық Ж.Манарбекұлы  жеңіске жетті.  1999-2001жылы туған жасөспірімдер арасындағы белдесу тартысқа толы өтті десек, нәтижесінде 46 келі салмақ дәрежесінде Абай мектеп-лицейінің оқушысы А.Кәкітаев айқын басымдықпен  І орынды қоржынана салды. 50 келі салмақ дәрежесі бойынша Молдағалиев атындағы орта мектептен Д.Мұхамедияров, 55 келі салмақ бойынша лицейлік Д.Кеңесбекұлы, 60 келілік  салмақ бойынша  Тоқжігітов орта мектебінен Н.Төлеутаев, 66 келі салмақ дәрежесі бойынша Абай атындағы мектеп-лицейден Е.Жақсыбеков, 73 келі салмақтан жоғары салмақ бойынша Көкбай орта мектебінен Қ.Амантаев І орынды айқын басымдықпен, әдіс-айласының тиімділігімен жеңіп алды. Жоғары салмақта белдескен палуандар көкбайлық  Оспанов Ардақ, Толымхан Аслан, Қуанов Әділет епті де батыл, сенімді екендіктерін халық алдында паш етті.

Жігерлі жігіттердің арасынан суырылып шыққан Ардақ Оспанов оң нәтиже көрсетіп, «Түйе палуандыққа» қол жеткізді.

Осылайша, алысқанды алып ұратын апайтөс палуандар Көкбай елін ұлан-асыр дүбірге бөлеп, жанкүйер қауымның қуаныш пен шаттыққа ұластырды. Жарыстың жабылу салтанаты кешінде алтыннан алқа тағып, күміс пен қола медаль  иеленген барлық жеңімпаздарға бағалы сыйлықтар тарту етілді. Турнирге келген қонақтарға ақ дастарханын жайып, кеңпейіл қонақжайлылық көрсеткен барша туыстарына халық дән риза болды. Бір ауылдың намыс туын биіктетіп, азаматының атын асқақтатқан осындай дүбірлі доданың қолдаушысыз, демеушілерсіз өтпейтіні баршаға мәлім. Осы ретте  Нұрландай ер азаматқа қолдау көрсетіп, жарыстың өтуіне көмектескен  ауылдың  елуге тарта демеуші азаматтарына және ұстаздар қауымына ел атынан ризашылығымызды білдіреміз.

Осынау күннің шуақты сәттері талайға дейін абайлық көпшіліктің есінде сақталары анық. Ауданымызда жасөспірімдер арасында қазақ күресінен жарыстар жиі ұйымдастырылса, түбінде әлемге танымал палуандар шығатынына кәміл сенетін Нұрлан Әзімбаевтың  ұлттық спортқа деген көзқарасы осындай. Лайым, қуанышты күндер мол болғай!

 Анар СӘРСЕНБИНА,

Қарауыл-Көкбай-Қарауыл     

   

     

 

Оқылды 786 рет
Пікір қалдыру үшін тіркелу

Біз туралы

Бас редактор: Байтусов Нуржан Мейзханович   

Тілшілер:  Сарсенбина Анар Қабдуалиқызы

Тілшілер: Рақымбекқызы Тоғжан 

Компьютерде теруші: Дукенбаева Баян 

 

 

Сайт материалдарымызды пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті.

Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін.

Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Соңғы жаңалықтар